İlkel İnsanın Zihni

Entelektüel özgürlüğün sınırlandığı, aceleci genelleme ve spekülasyonların hâkim olduğu bir atmosfer ve antropolojinin mayınlı arazisinde Boas; insanın neliğine dönük kadim meselenin izini sürerek antropolojinin sularına açılıyor. Politik tavır ve sosyal aktivizmi antropoloji üzerinden hayata geçiren hamlesiyle Boas; “ilkel” ve “uygar” insanın düşünme biçimleri, “ırk” ve kişilik arasındaki bağlantı, ilkel insandaki özgün düşünce ve muhakeme gücü gibi konular etrafında şekillenen tartışmaları bilimsel bir perspektiften incelikli bir işçilikle masaya yatırıyor. Yaratıcı yıkım salvolarıyla Boas, İlkel İnsanın Zihni’ni kültürel antropolojinin merkezine yerleştiriyor. İnsan doğasına zemin hazırlayarak kültürel etkileşimlere açık temalara ışık tutan bu çalışma, bireysel özgürlüğün tarihsel gelişimiyle ilgilenen okuru kendi meselesine davet ediyor. Yazar Hakkında: Franz Uri Boas, 1858’de Kuzey Ren-Vestfalya’nın Minden kasabasında, ticaretle uğraşan Yahudi bir ailede dünyaya geldi. 1848 Devrimleri ile ortaya çıkan özgürlük hareketlerini benimseyen bir aile ortamında büyüdü. Meslek hayatına doğa bilimlerinin felsefi ilkelerini benimsemiş bir fizikçi olarak başlayan Boas; yeni-Kantçı idealist akımın ve özellikle Alman filozof Wilhelm Dilthey’ın etkisinde kaldı. Keil Üniversitesi bünyesinde deniz suyuna yönelik optik algıları ele aldığı çalışmasıyla doktora derecesini aldı. Heidelberg Üniversitesi ve Bonn Üniversitesi’ndeki fizik ve coğrafya öğrenimlerinin ardından ilgisi etnolojiye ve antropolojiye kaymaya başladı. Bu yönelimde Baffin Adası’na yaptığı ve Eskimoların çeşitli yönlerinin açıklanmasında kültürel etkenlerin çevresel etkenlerden daha önemli olduğu görüşüne vardığı gezinin payı büyüktür. Boas, Rudolf Virchow ve Adolf Bastian ile antropometri üzerine çalışmalar yürüttü. Özellikle Eskimo ve Kızılderili halkların etnografisi üzerinde incelemelerde bulundu. Yahudilere yönelik siyasal kısıtlamalar nedeniyle 1887 yılında ABD’ye yerleşen Boas, Clark Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi’nde çalıştı. ABD’deki en eski antropoloji bölümü olan Columbia Üniversitesi Antropoloji Bölümünü kurdu ve Alfred Kroeber, Robert Lowie, Margaret Mead, Ruth Benedict ve Edward Sapir gibi antropologlarca temsil edilen bir ekol ve kürsünün oluşmasında önemli rol oynadı. Modern antropolojinin kurucusu olarak bilinen Boas’ın katkıları, alan araştırması ve sistematik veri analizinin yanı sıra emik bakış açısıyla ele aldığı dil, kültür ve kimlik etrafında rölativist bir çerçevede şekillendi. Yirminci yüzyılın ortalarından itibaren antropologlar ve sosyal bilimcilerde hâkim olan; “ırk”lar arasındaki farklılıkların fizyolojik bir “kader”den ziyade belirli tarihsel olayların bir sonucu ve “ırk”ın kültürel bir yapı olduğu yönündeki görüş büyük ölçüde Boas’ın etkisidir. 1942 yılında New York’ta yaşamını yitiren Boas’ın bazı çalışmaları şu şekildedir: The Limitations of the Comparative Method of Anthropology, Race, Language and Culture, Mind of Primitive Man, Primitive Art, Anthropology and Modern Life ve Race and Democratic Society.