1933 Yılı Dil Anketi

7 Mart 1933 akşamı Atatürk'ün başkanlığında yapılan bir toplantıda Türkçedeki Arapça ve Farsça kelimelere karşılıklar bulmak için bir anket düzenlenmesine karar verilir. Türk Dili Tetkik Cemiyeti tarafından belirlenen 1382 kelime, 12 Mart 1933'ten itibaren 10-15 kelimelik listeler hâlinde her gün gazeteler ve radyolar aracılığıyla halka duyurulur. Halkın bu kelimelere Türkçe karşılık bulması istenir. Önerilen karşılıklar da yine halk tarafından gazetelere veya Türk Dili Tetkik Cemiyetine gönderilecektir. Dil anketi yaklaşık 4 ay sürer. Ankete Anadolu'nun her yanından karşılıklar gönderilir. Karşılık önerenler arasında Abdülhak Hamit Tarhan gibi o dönemin tanınmış kişileri de vardır; Anadolu'nun ücra köylerinde görevli, adı duyulmamış öğretmenler de vardır.

Bu kitap; Akşam, Cumhuriyet, Milliyet, Hâkimiyeti Milliye, Son Posta, Türk Dili, Vakit gazetelerine gönderilen karşılıkların belirlenip sunulmasına ve sınıflandırılmasına dayanmaktadır. Bu gazetelerin Mart 1933 –Temmuz 1933 arasındaki sayıları taranarak hangi karşılığın kim tarafından hangi kelime için önerildiği ve önerilen bu karşılığın hangi gazetede hangi gün yayımlandığı tespit edilmiştir. Dil anketi sayesinde türetme veya canlandırma yoluyla yazı dilimize birçok kelime yerleşmiştir ama bu kelimeleri türetenlerin, önerenlerin, canlandıranların isimleri gazete arşivlerinde kalmıştır; unutulmuştur. Bugün kullandığımız bazı kelimeleri, dil anketine karşılık gönderenlere borçluyuz. Elinizdeki kitap, bu kişilerin isimlerini arşivden çıkararak hem onlara olan borcumuzu -az da olsa- ödemekte hem de bazı yeni kelimelerin kaynağı hakkında araştırmacılaraipuçları vermektedir.