Avrupa Birliği'nde Temel Hakların Korunması: Temel Haklar Şartı ve Onu Doğuran Süreç Üzerine Bir İnceleme

Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı, Avrupa bütünleşmesinin insan hakları alanındaki birikimini somutlaştıran anayasal bir belgedir. Günümüzün en ileri temel haklar kataloğu olarak kabul edilen Şart, ortaya çıkış süreci itibariyle de özgün bir tarihsel tecrübenin ürünüdür. Kuruluşunda ekonomik saiklerin başat rol oynadığı Avrupa Birliği'nde temel hak ve özgürlüklerin bir belgede toplanması ancak yarım asır sonra mümkün olabilmiştir.

Normatif temelleri ve etki doğurduğu çerçeve itibariyle Avrupa anayasal düzenine ait bir enstrüman olsa da Şart'ı uzun bir tarihi arka plana yaslanan insan hakları kuramının geldiği son aşama olarak değerlendirmek mümkündür. Bütünleşme sürecinin inişli çıkışlı seyrine ilaveten özellikle taslak hazırlama çalışmalarından bağlayıcılık kazandığı ana kadar karşılaşılan olaylar Şart'ı insan haklarına dair gelecekteki uluslararası mutabakat arayışlarında örnek olay ve model belge konumuna getirmiştir. Elinizdeki çalışma, Avrupa bütünleşmesinin başlangıcından Lizbon Antlaşması'na kadar kaydedilen gelişmeleri temel haklar perspektifiyle ele almakta, ardından Şart'ın Birlik hukukundaki yerine odaklanmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise Avrupa Birliği Adalet Divanı ile İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi arasındaki ilişki ve Birlik'in İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne katılımı sorunu irdelenmiştir.