Basiret ve Direniş

Açe toprakları, geniş Malay dünyasının İslamiyetle tanışan ilk bölgelerinden biri, belki de ilki olmasıyla önem taşır. Kadim dönemde Perlak, Samudra-Pasai ve diğer bazı irili ufaklı site devletlerine ev sahipliği yapan Açe bölgesi, 16. yüzyıl başlarında Portekiz sömürgeciliğinin Malaka Boğazı ve çevresine nüfuzu karşısında Açe Darüsselam Sultanlığı adıyla bölgede yeni bir siyasi güç merkezi haline geldi.

İslam öncesi dönemde var olan ve Batı Avrupalı sömürgeci ülkelerin başlattığı sömürgecilik çağıyla birlikte önemi giderek artan doğu-batı deniz ticaretinde kayda değer bir rol oynayan Açe Darüsselam Sultanlığı'nın ünü, Takımadalar ve Hint Okyanusu bölgesiyle sınırlı kalmadı. Aksine, dönem dönem kurulan ilişkilerle Osmanlı Devleti başkentine ve dönemin bazı önde gelen devletleriyle kurduğu ilişkilerle Avrupa'ya kadar ulaştı. Hollanda sömürge gücünün 1873 yılında Açe topraklarını istila girişimi öncesinde Açe ile Osmanlı arasındaki ilişkiler bir kez daha gündeme geldi. Bu süreçte, İstanbul basınında önemli bir yere sahip Basîret Gazetesi, Açelilerin verdikleri mücadeleyi, İstanbul'a gelen Açeli elçileri ve Osmanlı bürokrasisinin üst düzey temsilcileriyle gerçekleştirdikleri görüşmeleri konu alan yayınlarıyla bir döneme ışık tutmaktadır.

Bu çalışma, Osmanlı başkentinde geniş Malay coğrafyasının bir parçası olan Açe'deki sömürge savaşının nasıl anlaşıldığını ortaya koyarken, aynı zamanda Açe'nin yakın tarihine de ışık tutması bakımından dikkat çekicidir.