Basra Donanması

Osmanlı Devleti 1534'te Bağdat'ın, 1546 yılında da Basra'nın fethiyle Basra Körfezi'ne hâkim olarak Hint Denizi'nde Portekizlere ve Basra'da ise Safaviler ve Portekiz ile ittifak halinde bulunan asi Arap kabilelerine karşı bölgede gücünü Basra ve Birecik tersanelerinde inşa edilen büyük gemiler ve ince donanma gemileriyle korumaya çalışmıştır. Basra donanması ile XVI. yüzyılın ikinci yarısından XVII. yüzyılın başlarına kadar Portekizlerle mücadelede başarı sağlanırken, XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Hint Okyanusu'ndan çekilmesiyle donanma daha çok Basra ve çevresini Safaviler ve Arap kabilelerine karşı koruyan Şat donanmasına dönüşmüştür.XVII. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Portekiz'in Basra Körfezi'nden çekilmesiyle bölgenin siyasi ve ticari kontrolünü İngilizler sağlamaya çalışmışlardır. Bu çalışmada XVI-XVIII. yüzyıllar arasını kapsayan geniş bir zaman diliminde, Hint Okyanusu'nun başlangıç noktasındaki Basra Körfezi'nde, Portekiz'e karşı verilen mücadele ve sonrasında İngiliz etkisiyle oluşan Safavî yayılmacılığına karşı önemli bir güç unsuru olarak kullanılan Basra donanmasının rol ve fonksiyonu ele alınmıştır.