Birinci Meclis’te Muhalefet

Birinci TBMM'deki asıl mücadele, her ikisi de Anadolu ve RumeliMüdafaa-i Hukuk Cemiyeti adını arkasına alan, ancak kuruluş tarihlerigöz önünde tutularak, Birinci ve İkinci Grup adlarıyla anılan iktidarve muhalefet grupları arasında cereyan etti. İkinci Grup'un temeleleştiri konularının başında kişi tahakkümüne karşı tavır geliyordu.Muhalifler, meclis egemenliği kavramına dayanıyor, fiilen oluşabilecekher türlü kişisel yönetime karşı tepki gösteriyorlardı; meclisin üzerindeyetkili makam tanımama konusunda duyarlıydılar. Meclis yetkilerininbir bölümünün Başkumandan'a devredilmesi, Meclis Başkanı'nınaynı zamanda Heyet-i Vekile'nin başkanı olması ve vekillerin sadeceaday gösterdiği kişiler arasından seçilebilmesi gibi uygulamalarla,yetkiler Mustafa Kemal Paşa'nın şahsında toplandığında, İkinci Grup,hâkimiyet-i milliye ilkesinden hareketle sert muhalefet yaptı. İkinciGrup, kanuna dayanan bir yönetim kurulmasını da ilke edinmişti.Bunun doğal sonucu olarak temel hak ve özgürlükler konusunda dahaduyarlı olmuş, başına buyruk İstiklâl Mahkemeleri'ne ve bunlarınuygulamalarına karşı çıkmıştı.

İlk yayımlanışından bu yana çeyrek asırdır başvuru kaynağı niteliğinikazanmış, ortaya koyduğu ayrıntılı ve kapsamlı araştırmayla öneminihalen koruyan Birinci Meclis'te Muhalefet, gözden geçirilmiş vegenişletilmiş bu basımıyla da, bizi "sahici" Cumhuriyet tarihimizeyaklaştıracak çalışmalardan biri.