Borsa Jargonu

Hayvansal Güdülerle Başlayan Hikâye

Çok güvendiğiniz bir yatırım, tamamen spekülatif amaçla mı değer kaybetti (ya da değeri bilerek mi düşürüldü) yoksa piyasada bir "siyah kuğu" mu var? Yoksa sizin saflığınızdan faydalanan birkaç spekülatör sizi avlamak için "kurt sürüsü" taktiği mi uyguladı? Başka bir deyişle "kurt piyasası" ile mi karşı karşıyasınız? Eğer bu doğruysa siz ve sizin gibi reaktif davranmaya çalışan mağdur yatırımcılar birer "ceylan" mı? Kurdun salyalarını görenler kimler?...

Alıcı ve satıcı arasındaki güven ve piyasadaki adalet kavramları, hayvansal güdülerle açıklanabilecek kadar kolay olabilir. "Geyik piyasası" desek doğru olur kanımca. Yani ilk alan ben olayım, ticaret başlar başlamaz satayım ki kaymağı ben toplayayım der gibi… Bir çeşit fırsatçı gibi, ama bu hızlı kar etme dürtüsü geri teptiğinde ne olur? İşte o zaman bu yatırımcı "geyik yatırımcı" olur! Yağmur yağdığında şemsiye satmaya karar veren mi yoksa şemsiye satarken yağmur yağmaya başlayan mı daha çok kazanır? Şemsiyecinin salyasını görenler kimler?...

Hayvanlardan ödünç aldığımız dürtülerimiz piyasaları ve ekonomiyi yönlendiren içgüdüler veya duygulardır. Bunlar, tüketici güvenini besleyen soğuk rasyonel analizden ziyade psikolojik güçlerdir ve piyasadaki yükselişleri genişletmede ve düşüşleri derinleştirmede payı vardır.

Dr. Sezen GÜNGÖR