Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Hizmet

Sosyal hizmet, sosyal politika disiplininin bir alt disiplini ya da tamamlayıcı parçası olarak kabul edilir. Tıpkı sosyal politika gibi sosyal hizmet disiplini de merhamet, şefkat, empati, yardımseverlik, dayanışma gibi güzel hasletleri barındıran, avantajlılar ile dezavantajlılar arasında köprü kuran bir faaliyet alanıdır. Faaliyet alanı denilmesinin sebebi, bazı sosyal hizmet ile ilgili çalışma yapan sosyal bilimciler tarafından bir meslek olarak kabul edilmemesindendir. Onlar, sosyal hizmet mesleği yerine, sosyal çalışma (Social Work) kavramını meslek olarak kabul etmekte ve sosyal hizmet disiplinini ise faaliyet alanı olarak kabul etmektedirler. Ancak genel kabul görmüş olmasından dolayı, sosyal hizmet kavramı, bugün Türkiye'de artık bir meslek olarak değerlendirilmektedir. Bu yüzden, bu kitapta sosyal hizmet, bir meslek bağlamında ele alınmıştır.

İster sosyal hizmet mesleği isterse sosyal çalışma mesleği densin, her iki kavram da hedef kitle olarak yoksullar, hastalar, yaşlılar, çocuklar, engelliler gibi dezavantajlı kesimleri kapsam alanına dâhil eder. Bu dezavantajlı insan profilleri, avantajlı insanlardan yardım isterler, tanınma isterler, destek ve empati isterler.

Sosyal çalışmacılar veya genel kabul gören kavram olarak sosyal hizmet uzmanları, müracaatçılar ve çevreleriyle bir çalışma içinde olurken ve müdahale ederken sosyal çalışma değerleriyle ve prensipleriyle uyumlu bir şekilde gözlem, ön değerlendirme, meslek ahlâkına uygun bir şekilde davranma, pozitif davranma, empati yapma gibi sorumlulukları ihmal etmemelidirler.

Bugün dünyanın birçok yerinde sosyal hizmet, Avrupa merkezli ve Amerikan sosyal hizmet modelleri çerçevesinde bir öğreti ve bilim olarak kurulmuş ve yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Ancak bu geliştirilen standartların ülkelerin kimliği, medeniyeti ve kültürleri açısından da değerlendirilmesi gerekmektedir. Amerika'da ya da Avrupa'da gelişmişlik ölçütleri ile gelişmemiş ülkelerde ve bir sömürge durumundaki ülkelerde şartlar bir olamaz. Bu bağlamda Batı'nın sosyal hizmet konusunda sundukları bilgi, beceri ve değerleri, Afrika ülkelerinde pek de başarılı sonuçlar vermediği tespit edilmiştir.

Bu kitapta, sosyal hizmet disiplinin değişik perspektiflerden analizi ve değerlendirilmesi ile sosyal politika, sosyal sorumluluk ve sosyal hizmet disiplinlerinin birbiriyle olan ilişkileri ve faaliyet alanları mukayese edilmeye çalışılarak incelenmiştir.