Endüstri İçi Ticaret: Teori ve Uygulama

Günümüzde uluslararası ticaret son derece zorlu bir küresel rekabet ortamında yürütülmektedir. Bu şartlarda yapılan ticaret ise iktisadi büyümeyi hızlandırmanın ve refahı artırmanın temelini oluşturmaktadır. Böyle zorlu bir ortamda sürdürülebilir bir büyüme ve kalkınmanın anahtarı ise, verimliliğinin artırılması yoluyla küresel dünyada rekabet gücünün elde edilmesi ve bunun sürdürülmesidir. Bunun da başarılı bir bilim ve teknoloji politikasının uygulanması, bunun için AR-GE yatırımlarının artırılması ve etkin bir şekilde yönetilmesi ve elde edilecek çıktıların ekonominin üretim ve rekabet gücünü geliştirecek şekilde kullanılmasına dayalı olduğu bilinmektedir.

Daha önceleri, ülkeler, bol miktarda sahip oldukları üretim faktörlerinin kullanıldığı homojen mallar üretmekte ve kıt olan faktörün kullanıldığı malları da diğer ülkelerden temin etmektelerdi. Endüstriler arası ticaret olarak tanımlanan bu ticaret türündeki sınırlı sayıdaki ürün çeşidi zamanla tüketicilerin talebini karşılamakta yetersiz kalmıştır. Sonuç olarak, ikinci dünya savaşı sonrasında dış ticarette önemli değişiklikler meydana gelmiş, ayrıca ticaretin şekli de değişmiştir. Ülkeler, artık, bir malın farklı türlerini de üretmeye ve ticaretini yapmaya başlamışlardır.

Böylece, zamanla, aynı malın hem ihraç hem de ithal edilmesi olarak tanımlanan endüstri içi ticaret ortaya çıkmıştır. Endüstri içi ticaret, taraf ülkelere önemli kazançlar sağlamaktadır. Bu ticaret türü, tüketici açısından ürün çeşitliliği, üreticiler açısından da ölçek ekonomilerinden faydalanma imkânları sunmaktadır. Bunun, ülkelerin ihracat performansı üzerinde de olumlu etkisi vardır.

Endüstri içi ticaretin önemli varsayımlarından birisi olan ölçeğe göre artan getiri, ülkeler arasındaki ticaretin sebebinin ülkelerin sahip olduğu mukayeseli üstünlükler olmadığını gözler önüne sermiştir. Bunun yanı sıra, endüstri içi ticaretin bir diğer önemli varsayımı olan ürün farklılaştırması, tüketicilerin farklı zevk ve tercihlerini karşılamaktadır. Özetle, ölçeğe göre artan getiri koşulları altında üretilen heterojen malların ticaretindeki artış, dış ticaretten elde edilen kazançları artırmaktadır.