Etnik Sorunların Çözümünde Hak ve Özgürlükler Hareketi

Mart-Haziran 1995 tarihlerinde Bulgaristan'da gerçekleştirilen araştırma bir teknik azınlıklar partisinin azınlık, devlet ve uluslararası ortam düzeylerindeki konumunu işlemektedir. Dört bölüm çerçevesinde Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin doğuşu, yapısal ve işlevsel gelişimi, örgütsel yapı ve iletişimi, yönetici elitin, parlemento grubunun, ideolojisinin, seçmen kitlesinin sosyo-ekonomik, normatif ve politik nitelikleri ve sorunları irdelenmektedir. Partinin yasama ve yürütme organlarında, toplumsal barışın korunmasında, devletin dış politika karar alma mekanizmasında, Avroatlantik strüktürlere entegrasyonunda, Balkan siyasetinde, ikili ilişkilerde faaliyet, davranış ve görüşleri nedensellik ve zaman-mekan boyutlarında kurumsal ve sistem yaklaşımı kullanılarak incelenmektedir. Bu çerçevede Hareket'in demokratikleşme süreciyle toplumda yaşanan meşruluk, katılım, kimlik ve bütünleşme krizlerinin sonucu oluşan sosyal bölünmelerin, birtakım sosyo-ekonomik ve politik koşulların tarihsel değişim süreci içerisinde doğan doğal ve sosyo-politik olgu olduğu saptanmıştır. Hak ve özgürlüklerini korumak amacıyla belirli etnik azınlıkarın desteğine dayanan Hareket'in sistem içi, demokratik ve meşru mücadele yöntemlerini kullanması ve çoğulcu demokrasiyi varlığının garantisi görmesi bakımından ayrılıkçı partilerle özdeşleştirilmemesi gerekmektedir. Etnik azınlıkların sınırlı oy potansiyeline dayalı partinin, demokratik sistem koşullarında siyasal azınlık durumunda kaldığı, belirleyici etkinlik gösteremediği söylenebilir. Bununla birlikte Hareket'in Bulgaristan siyasal yaşamına katılmasının etnilerarası gerilimin siyasal platforma taşınarak azaltılmasında, devlet-azınlık diyaloğunun kurulmasında ve devletin uluslararası prestijinin yükselmesinde olumlu rol oynadığı ileri sürülebilir. Merkeziyetçi müdahalelerin ve etnik gerilimin azalması, sosyo-ekonomik faktörlerin ağırlık kazanmasıyla Hareketin yerelden işlevsel eksene kaydığı, liderlerle seçmen kitlesi arasında sınıfsal ve çıkar zıtlıklarının belirginleştiği ve uluslaşma arayışlarına girildiği sonucuna varılmaktadır. Partinin siyasetinde liderin ve uluslararası konjoktürün belirleyici konumuna dikkat çekilmektedir. Araştırmada etnik, azınlık, ulus, etnik parti terimleri ile ilgili alternatif kurumsal yaklaşımlara ve Bulgaristan'daki azınlıklarla ilgili sosyo-politik ve normatif bilgilere de yer verilmektedir.