Haçlı Seferleri Tarihi 2. Cilt

Orta-çağ tarihi, Asya ve Avrupa milletlerinin birbirlerine karşı silahlandığı, iki dinin üstünlük için mücadele ettiği ve dünya imparatorluğu için çekiştiği Haçlı Seferleri'nden daha etkileyici bir manzara sunmaz. Müslümanlar tarafından birkaç kez tehdit edildikten ve uzun süre istilalarına maruz kaldıktan sonra, Batı birdenbire şahlanır ve bir Yunan tarihçinin ifadesine göre[2], Asya'nın üzerine çökmek için kendini temelinden koparmak zuhur eder. Tüm uluslar çıkarlarını ve rekabetlerini bir kenara bırakır ve yeryüzünde fatihlerin hırsına layık tek bir ülke görürler. İnsan artık evrende Kudüs'ten başka bir şehir ya da İsa Mesih'in mezarının bulunduğu yerden başka yaşanabilir bir yer olmadığına inanabilir. Kutsal şehre giden tüm yollar kanla doludur ve imparatorlukların dağılmış ganimetlerinden ve enkazlarından başka bir şey sunmazlar.
Bu genel karmaşa içinde en yüce erdemlerin en vahşi tutkuların tüm bozukluklarıyla iç içe geçtiğini düşünebiliriz. Hristiyan askerler aynı zamanda kıtlığa, iklimin etkisine ve en korkunç düşmanlara karşı mücadele etmek zorundadırlar; en büyük tehlikeler içinde, başarılarının ve sürekli anlaşmazlıklarının ortasında, hiçbir şey ne azimlerini ne de teslimiyetlerini tüketemez. Dört yıl süren yorgunluk, sefalet ve zaferlerden sonra Kudüs Haçlılar tarafından alınır; ancak fetihleri bilgelik ve sağduyunun eseri değil, kör bir coşkunun ve kötü yönlendirilmiş kahramanlığın meyvesi olduğundan, geçici bir güçten başka bir şey yaratmazlar.
Haç bayrağı çok geçmeden Godfrey de Bouillon'un elinden zayıf ve embesil haleflerinin eline geçer. Artık bir Hristiyan şehri olan Kudüs, Batı'ya yardım için tekrar başvurmak zorunda kalır. Aziz Bernard'ın çağrısıyla Hristiyanlar silahlanır. Bir Almanya imparatoru ve bir Fransa kralı tarafından yönetilerek, Kutsal Toprakları savunmak için harekete geçerler, lakin artık aralarında büyük komutanlar yoktur; atalarının yüce gönüllülüğünden ya da kahramanca teslimiyetinden eser yoktur. Onların gelişini dehşete kapılmadan izleyen Asya, şimdiden yeni bir manzara sunar. Muhammed'in müritleri uyuşukluklarından uyanırlar; hemen düşmanlarını silahlandıran çılgınlığa eşit bir çılgınlığa kapılırlar; coşkuya coşkuyla, fanatizme fanatizmle karşı çıkarlar ve sırayla bir din savaşında kanlarını dökme arzusuyla yanarlar.