Hafıza Yanılmaları ve İki Ayrı Hafıza Kodu Teorisi

Hafıza adlı kitabında, hatırlama süreciyle ilgili temel deneysel bilgileri veren Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar, bu kitapta hafıza yanılmalarının oluşum mekanizmasını incelemektedir. Bilimsel psikolojinin başlangıcından günümüze kadar literatürde var olan bulguları naklettikten sonra Özakpınar, kendi geliştirdiği iki ayrı hafıza kodu teorisini sınayan bir dizi deneyle ilgili bilgiler vermektedir. Deneysel kanıtlar ışığında, yazar, kitabın son bölümünde, hafıza yanılmalarının rastgele ortaya çıkmadığını, hafıza sisteminin işleyiş kurallarının belirli koşullarda doğurduğu sonuçlar olduğunu göstermektedir. Dışarıdan gelen sözel uyaranların anlamı ve fiziksel özellikleri için hafıza sisteminde iki ayrı kodlama yapıldığını ileri süren Özakpınar, koşullar elvermediği zaman, uyaranın her iki yönünün birden tam olarak kodlanamadığını ve bu nedenle anlam kodunun öncelik taşıdığını vurgulamaktadır. Hatırlama zamanı geldiğinde sistem, anlam koduna erişmekte, fakat fiziksel özelliklerin kodu kusurlu olduğu için onların hatırlanması olasılık hesabına göre yapılmakta ve yanlış olabilmektedir. Yazara göre bu durum, insan hayatında büyük bir aksaklık meydana getirmez; çünkü yanılmalar rastgele değil, anlam koduna göre aranan sözcükle eşdeğerli başka bir sözcüğün seçilmesi yoluyla olmaktadır.