İbret

Modern Dengbej diye tanımladığım İskan Tolun'un son kitabı "İbret"i dekeyifle bir çırpıda okudum, Türkiye'de geleneksel ağalık sistemindenmoderniteye geçiş dönemi olan 50'li yılların havasını soludum, Antep vekırsalında. Doğayı kutsayışını ve mitolojik unsurları kullanışını sevdim.Dersim, 1915, 6/7 Eylül pogromu da, arka planda abartmadan yansır.Sosyalizme yönelmeye başlayan 40'lı yıllar üniversite gençliğinin biryansımadır "ağaoğlu" Mehmet Ali. Sola yönelen az ağa çocuğu çıkmadı. Sevgiyiyüceltiyor İskan Tolun, Çoban İsmail/Ayşecik karakterleri ile, kötününkarşısında iyinin direnişini ve sonunda galebe çalmasını da. Ayşecikbirazcık da yaz açık sinemalarında Anadolu'yu silkeleyen Ayşeciğinyansımasıdır. Arka planda ise Anuş teyzenin Hayyalı kadın bilgeliği ileyansır. Yaşar Kemal deseniz trende karşılaşılan genç bir gazeteci/yazarolarak selam çalar size. Ne de olsa İskan Tolun da aynı ekolden diyebiliriz.Ve kitabın kötü karakteri, acımasız, canavarlaşmış Yavuz ise, aslındaülkedeki militarizmin, vatani görev diye dayatılan zorunlu askerliksisteminin bir kurbanıdır. Ama 12 yaşındaki Esma da onun kurbanı olacaktır.Genç kadın Ayşecik ise direngenliği temsil eder. Tam da kadına yönelikşiddeti engellemeyi amaçlayan İstanbul Sözleşmesinin, 12 yaşındaki kızlarınevlendirilmesinin şer'i olarak caiz olduğunun tartışıldığı günlerde okunacakbir kitap.Bu arada İskan Tolun'un anlatısının, film yapmaya müsait olduğunu anımsatmakisterim.

Ragıp Zarakolu