İlm-i Tedbir-i Mülk: Devlet Yönetme Bilimi

İngiliz Şarkiyatçı Charles Wells'in (1839-1917) kaleme aldığı İlm-i Tedbir-i Mülk, 1860'ta, "Devlet Yönetme Bilimi ya da Türkçe Yazılan İlk Politik Ekonomi Denemesi" alt başlığıyla Londra'da yayımlanmıştır. Osmanlı Türkçesiyle yazılan bu deneme, Tanzimat aydınlarının modern politik ekonomi konusundaki temel bilgi eksikliğini gidermek amacıyla, alanında yazılmış ilk eser olma iddiasıyla okurların ilgisine sunulmuştur.

Londra'da Türkçe yayın yapan genç bir İngilizin, ekseriyeti İstanbul'da bulunan Osmanlı-Türk aydınlarına ulaşma kabiliyetinin kısıtlılıklarını dikkate aldığımızda, Wells'in ilk politik ekonomi kitabının yazarı olma iddiasındaki küçük yanılsama kabul edilebilir görülmelidir. Kendisinden yaklaşık yüz yıl sonra Cavit Orhan Tütengil, Wells'in çalışmasının ilk Türkçe iktisat kitabı olmadığını, fakat "Türkçe yazılmış ilk telif iktisat kitabı" olarak kabul edilebileceğini ifade etmiştir.

Osmanlı Türkçesi ve günümüz Türkçesiyle, iki metin halinde yayına hazırladığımız İlm-i Tedbir-i Mülk, Türkiye'nin iktisadi düşünce tarihine ilişkin mütevazı ama aslî bir katkı…