Son dönem Osmanlı aydınları, dalgalarla dövülen bir sahilde yaşadılar. Gelenek, onlar için güvenli olan tek limandı. Boğulmamak için değerlerine sarıldılar. Fatma Aliye Hanım da onlardan biriydi. Ahmet Cevdet Paşa'nın biyolojik, Ahmet Mithat Efendi'nin manevî kızı olarak, Hristiyan dünyanın tüm taarruzlarına karşı kalemine sarıldı ve döneminde İslam'ın yayılmasıyla ilgili etkili bir kaç olayı kaleme aldı. İslam'ın İstilası'sı savunma hatları birer birer yıkılan bir dünyanın son direniş hatlarını kayıt altına aldı.