Katibi Şemsiyye Risalesi

Necmüddin Kâtibî, hocası Esîrüddin Ebherî (öl. 1265) ile beraber İslam mantık tarihinin en meşhur iki mantık eserinin müellifi olmuşlardır. Ebherî'nin Îsâgûcî'si gibi Kâtibî'nin daha hacimli ve ileri düzeyde, konsantre bir metin olarak kaleme almış olduğu er-Risâletü'ş-Şemsiyye fi'l-Kavâ'idi'l-Mantıkıyye isimli eseri, İslam dünyasında çok yaygın bir ilgiye mazhar olmuş, ders kitabı olarak okutulmuş ve pek çok şerh ve hâşiye ile yüzyıllar boyunca takip edilen kendine has bir alt mantık geleneği oluşturmuştur.

İslam dünyasında Şemsiyye Risâlesi üzerine yapılan şerhlerden en meşhuru, Kutbüddin Râzî (öl. 1365) tarafından yapılan şerh ile bu şerhe Seyyid Şerif Cürcânî (öl. 1423) tarafından yapılan hâşiyedir. Ayrıca Sâdeddin Teftâzânî'nin (öl. 1389) ve Kadî Mîr Meybûdî'nin (öl. 1504) şerhleri de şöhret bulmuştur. Bu çalışmada hem Şemsiyye Risâlesi'nin hicrî bin yılından önceye tarihli nüshalarından altı tanesine ve biri Matbaa-i Âmire baskısı, diğeri ise harekeli matbu baskı olmak üzere iki matbu nüshaya dayanarak karşılıklı çeviriyle beraber eleştirmeli metin neşri yapılmış hem de zikri geçen şerhlerine ilaveten İbnü'l-Mutahhar Hillî'nin el-Kavâidi'l-Celiyye isimli şerhinden ve yer yer başka klasik kaynaklardan yapılan seçmeler ve yorumlar ile Şemsiyye Risâlesi'nin daha iyi anlaşılmasına katkı sunacak bir açıklama ve değerlendirme yapılmıştır.

Dolayısıyla bu eser, Kâtibî'nin ve İslam mantık tarihinin en meşhur eserleri arasında ilk sıralarda gelen Şemsiyye Risâlesi'nin eleştirmeli metin neşri ve karşılıklı çevirisinden oluşan bir bölüm ile peşinden onun önemli şârihlerinden seçmelerle zenginleştirilmiş şerh bölümünü ve en sonunda da mevcut en eski ve sağlam nüshalarından biri olan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Ragıppaşa Koleksiyonu no. 1458, 295a-303b'de bulunan harekeli yazma nüshasının tıpkıbasım bölümlerini içermektedir. Giriş bölümü ise Kâtibî ve eserleri, Şemsiyye Rîsâlesi ve nüshaları ile şerhlerine dair geniş bir incelemeyi içermektedir.