Kur'an-ı Kerim'de Bir Eğitim Metodu Olarak Uyarı ve Tehdit

İlk bakışta kelime karşılığı barış olan bir din ile "güzel ahlakı tamamlamak için gönderilen" bu dinin elçisinin temsil ve tebliğ ettiği ilahi esaslar va'zedilirken bazen uyarı ve bazen de tehdit dilinin sıklıkla kullanılıyor olması çoğu kez yadırganmaktadır. Buram buram rahmet ve şefkat kokan ayetlerde Yüce Allah (c.c.) kullarını niçin tenkit, tehdit, azap ve korku içeren söylem ve ifadelerle uyarmaktadır. Risalet görevini ifa eden Hz. Muhammed'i (a.s.) sırf muhatabına karşı alçak gönüllü, merhametli, sabırlı ve anlayışlı olduğu için öven ve yücelten Kur'an-ı Kerim'de uyarı ve tehdit ihtiva eden ayetlerin varlığı ve bu denli çokluğu nasıl izah edilmelidir? Ayrıca, başka hiçbir yöne çekilemeyecek kadar sarih ve vazıh bir ayette "Rahmetim her şeyi kuşatmıştır" diyen, ardından bir kutsi hadiste de "Muhakkak rahmetim gazabımı geçmiştir" buyuran yüce Allah'ın (c.c.) takdir ve iradesiyle söz konusu uyarı ve tehdit ifadeleri, nasıl bağdaştırılacaktır?

İnsan fıtratında tehditvari söylem ve emirlere karşı yaratılıştan gelen, çeşitli duygusal ve bilişsel süreçlerde daha da belirginleşen bir hazır oluşluk söz konusudur. Dolayısıyla tehdit konusu etraflıca ele alınırken kavramın 'değiştirme' ve 'yönlendirme' gücüne vurgu yapılmaktadır.

Konuya ilahi mesajlarda yüklü 'evrensellik' ilkesi açısından bakıldığında Kur'an ayetlerinde tehdit imalı üslup ve yaklaşımların salt lokal ve geçici fayda içeren sıradan vurgulamalar olmadığı görülmektedir. Çünkü özellikle ikaz, uyarı ve tehdit taşıyan bu ayetlerde kullarını her yönüyle tanıyan Yüce Allah'ın(c.c.) sonsuz rahmet, merhamet, hikmet ve cömertliğine bir işaret söz konusudur. Halet-i ruhiyesi, imkan ve kapasitesi belli olan insan; bu sert ama sarsan, uyandıran, kendine getiren ve yönlendiren ilahi söylem ve ikazlarla apaçık düşmanlarına, 'nefs' ve 'şeytan'a karşı kuvvetle desteklemektedir.

Bu eserde toplum tarafından yaygın bir rağbet ve kabul gören tehdit üslup ve yaklaşımlarının hangi gerekçelerle ortaya çıktığı, meşruiyeti, tehdit hakkının kimde olduğu ve kullanımına dair sınırlılıklar irdelenmekte; fert, toplum ve ulus cephesinde hangi yararların, nasıl ve ne tür koşullarda sağlanacağına dair kapsamlı bir analiz yapılmaktadır.