Mesnevi Edebiyatında Mizah, Hiciv, İroni

Mizah, kişilerin, olayların ve durumların alışılmışın dışında olan abartılı, gülünç, tezat vb. yanlarını eğlendirme ve güldürmeyi amaçlayarak anlatmak olarak tanımlanabilir. Mizah; hiciv ve ironiyle yakından ilişki içerisinde olup Klasik Türk Edebiyatı çalışmalarında hicivle birlikte anılmaktadır. Klasik Türk Edebiyatı alanında, mizahı konu edinen çalışmalar sınırlı bir biçimde sürmekte; ironi, bir üslup özelliği olarak kabul edilerek mizah ve hiciv kadar detaylı bir biçimde incelenmemektedir.
Bu kitap, 29. 01. 2020 tarihinde Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde Prof. Dr. Savaşkan Cem Bahadır danışmanlığında sunulan "Türkçe Mesnevilerde Mizah" başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. Bu çalışmanın kaynağı olan doktora tezinin bir kısmı sadeleştirilerek; bir kısmı ise genişletilip konuyla ilgili ek bilgiler verilerek ve doktora tezinde kullanılan kaynaklar güncelleştirilerek bu kitap oluşturulmuştur. Kitabın birinci bölümünde mizah, ilişkili kavramlarla birlikte incelenmekte; mizahın başta Türk Edebiyatı olmak üzere, Arap ve Fars edebiyatları içerisindeki gelişimi hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde mesnevi nazım şeklinin tanımı yapılmakta; Arap, Fars ve Türk Edebiyatı tarihindeki yeri üzerinde durulmaktadır. Üçüncü bölümde ise XI-XIX. yüzyıl aralığında kaleme alınan 59 adet mesnevinin mizah, hiciv ve ironi unsurlarına sahip beyitleri konularına göre tasnif edilerek incelenmektedir. Bu kitap Klasik Türk Edebiyatı geleneğinde şairlerin, içinde yaşadıkları toplumdan, siyasal gelişmelerden, sosyo-ekonomik koşullardan, sosyal hayattan ve insandan beslendiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca mesnevilerin bu kitapta incelenen beyitlerinde şairlerin, mizah, hiciv ve ironi etkisiyle günlük konuşma diline büyük ölçüde yaklaştıkları görülmekte; dolayısıyla Klasik Türk Edebiyatı'nda kaleme alınan mesnevilerin sahip olduğu dil, üslup, şahıs kadrosu ve muhteva zenginliğinin anlaşılması hedeflenmektedir.