Mir’atü’l Avalim

Rivayetlerle Hz. Adem'den Öncekinin Tarihi
Osmanlı İmparatorluğu'nun 17. yüzyılda yetiştirmiş olduğu önemli düşünürlerden Kâtip Çelebi'nin "akılsızlık ve cahillikten kaynaklı vehimlerle dolu bir esef' olarak nitelediği Mir'âtül- Avâlim, Osmanlıların ibn-i Haldun'u olarak kabul edilen Mustafa Alî'nin, dönemin veziriazamı Sokullu Mehmed Paşa'nın gözüne girebilmek amacıyla yazmış olduğu bir eserdir. Genel olarak İslâm dininin düşünmek ve akletmek gibi öğretileri ile ters düşen bu eser, Hazret-i Adem'den önce yaratılmış alemleri ve dünyanın ömrünün ne kadar olduğuna yönelik tartışmaları ihtiva etmektedir. Müellif eserini kaleme alırken sahih olmayan ve birbiriyle çelişen hadis rivayetlerinden ve bir takım İsrâiliyât kaynaklı hikayelerden faydalanmıştır.

Mir'âtü'l-Avâlim İsrâiliyât kaynaklı hurafelerin 16. yüzyıl Osmanlı aydınları ve devlet adamları üzerindeki etkisini gözler önüne sermesi açısından oldukça önemlidir. Aklın görmezden gelindiği, düşünmenin ötelendiği bir dönemde, İslâm adına ortaya konulan hurafelerle dolu olan Mir'âtü'l-Avâlim, 15. yüzyıldan sonra İslâm medeniyetinin başına gelen felaketlerin asıl sebebi hakkında önemli ipuçları vermektedir.