Nicolai Hartmann-Takiyettin Mengüşoğlu, Felsefi Tartışma Çevreleri: Berlin-İstanbul

Nicolai Hartmann Marburg'da ordinaryüs olduktan sonra en seçkin öğrencilerini akşamları evine davet ediyor ve geç saatlere kadar onlarla felsefi tartışmalar yapıyordu. Her dönem belirli bir felsefe problemine yoğunlaşan bu tartışmalara düşünürün verdiği ad "felsefi tartışma çevresi" idi. 1920-1950 yıllarında 40'tan fazla sayıda gerçekleşen bu çevrelere 1935-1938 arasında Berlin'de öğrenim görmekte olan Takiyettin Mengüşoğlu da katıldı. Hartmann'ın tek Türk doktora öğrencisi olan Mengüşoğlu'nun Türkiye'de de aynı şekilde az sayıdaki öğrencileriyle "felsefi tartışma çevresi" düzenlediğini biliyoruz. Bu kitapta Mengüşoğlu'nun Berlin'de katıldığı Yanılmanın İşlevi (Güz Dönemi 1935/36) ve Kavramların Değişimi Hakkında (Bahar Dönemi 1937) başlıklı tartışma çevrelerinin yanı sıra, onun İstanbul'da düzenlediği Fikirlerin Soysuzlaşması Hakkında (Güz Dönemi 1962/63) başlıklı tartışma çevresinin notları yer alıyor. Bu notlar filozofların yönetiminde gerçekleştirilen tartışmalar esnasında felsefi düşüncelerin nasıl geliştirildiğine ve terimlerin nasıl kavramlaştırıldığına mükemmel örnekler veriyor. Platon'un diyaloglarında neredeyse sadece Sokrates bunu yaparken Hartmann kavramlaştırmayı öğrencilerinin katkılarıyla gerçekleştiriyor. Bu işlevi sayesinde felsefi tartışma çevrelerinin notları felsefe dünyasında yeni bir yazın türü olarak karşımıza çıkıyor.