Osmanlı Hukukunda İcareteyn

İcareteyn kavramı "çift kira" anlamında olup biri peşin diğeri vadeli bedel karşılığında, belgelerdeki ifade ile "icare-i mücadele ve müeccele" ile bir mülkün kiraya verilmesini ifade eder. Ancak Osmanlı toplumunda vakıf arsaların mukataa ile kiraya verilmesi, miri arazilerin tapu ile verilmesi, vergi dilimlerinin itizamla verilmesi, gedik hakkının devri gibi farklı briçok akitte benzer şekilde çift kira bedeli söz konusudur.

Osmanlı hukukçularının, icareteyn kavramını özel olarak vakıf mülkün, kayd-ı hayat şartıyla tasarruf, evlada intikal ve başkasına ferağ etme gibi haklarla devrini ifade etmek üzere kullandıkları görülür. Ancak icareteyn birden ortaya çıkmadığı, uzun bir vadede tecrübe edilerek, aksayan yönleri zamanla törpülenerek, yeni gelişmelere cevap verecek şekilde güncellenerek geliştiği söylenebilir. Dolayısıyla Osmanlı belgelerinde yer alan "icare-i mücadele ve müeccele" ifadeler çok farklı bir akde işaret ediyor olabileceği gibi icareteynin belli bir tarihteki durumuna da işaret ediyor olabilir.

Bu eserde icareteyn akdinin, ortaya çıkışından 18. yüzyıl sonlarına kadarki tarihi serencamı özellikle fetva mecmuları ve şer'iyye sicillerinin hareketle ortaya konmaya çalışmıştır.