Özgürlük Yolu

"Michael Collins'in Özgürlük Yolu'nun Dr. Y. Turan Çetiner tarafından kapsamlı bir sunum makalesiyle birlikte Türkçe'ye çevrilmesi, onun daha önce Roger Casement ile ilgili yaptığı çalışma gibi memnuniyet verici ve zamanlıdır. Özgürlük Yolu, Michael Collins'in gelecekteki İrlanda'ya dair vizyonu ile birlikte ülkenin çalkantılı geçmişine dair analizlerini içeren makalelerini ve konuşmalarını bir araya getirmektedir. Bunlardan bazıları, Britanya ile imzaladığı Anlaşma'dan sonra ortaya çıkan ve 22 Ağustos 1922'de Béal na Bláth'da trajik ölümüyle sonuçlanan İrlanda İç Savaşı sırasında yazılmıştı. Derleme ilk defa ölümünün ardından ve aynı yıl yayımlanmıştır.
Michael Collins hiç şüphesiz İrlanda tarihinin en önemli ve dikkate değer kişilerinden biridir. O aynı zamanda hem tarihin akışına yön veren ve o yolda ortaya çıkan olaylar sonucunda yaşamını yitirmiş büyük ve trajik bir şahsiyettir.
İrlanda, Collins'in İrlanda bağımsızlığına ulaşmak için sıçrama taşlarını kullanmada Türkiye'nin Britanya İmparatorluğu'nu Çanakkale'de ve Lozan'da uğrattığı yenilgiden yararlanmıştır. Collins, 1918 yılı Aralık ayında İrlanda Meclisi (Dail Éireann) olarak bir araya gelen ve İrlanda Cumhuriyeti'ni ilan eden seçilmiş 73 Sinn Féin mensubu arasına girdi. Dail Éireann, İrlanda'nın bir cumhuriyet olarak bağımsızlığını ilan etti ve İrlanda'da Britanya otoritesini tanımayacağını bildirdi.
Hiçbir kuşku yoktur ki Michael Collins, İrlanda tarihinin ve bağımsız İrlanda'nın alacağı yönün çerçevesini çizmiştir. Collins ile ilgili ne düşünülürse düşünülsün, tarihî önemi inkâr edilemezdir."
Dr. Pat Walsh