Paternalizm Kavramı ve Örnek Uygulamalar

"Herkesin hayatına kimse karışamaz." Yaşı yetenlerin kolayca hatırlayacağı bir sokak röportajında meşhur olmuş bu gündelik ifadeyi inceliyor bu çalışma. Devletlerin, şirketlerin, ailenin kişiler üzerinde onların iyiliğini istediği iddiası ile tasarrufta bulunması, yapıp ettiklerine karışması, onları istemedikleri alanlara yönlendirmesi, zorlaması bunu da bir aile büyüğü, aile şefkati görünümünde yapması yeni olmadığı gibi bilinen bir durum. Bu müdahalelerin hukukiliği ve meşruluğu tartışma konusu iken insan davranışlarının çözümlenmesi ve davranışsal iktisadın ilerlemesi ile yeni bir problem ortaya çıktı: dürtme (nudge). İnsanların özgür iradelerine müdahale etmeden arzu edilen şekilde davranmalarını sağladığımızda hukukilik ve meşruluk sorunu ortadan kalkacak mı? Saçlarımın rüzgarda ahenkle dans etmesini seviyorsam ve bir kaza anında kendimden başka kimseye zarar vermeyeceksem neden motosiklet kullanırken kask takayım ki? Devlet neden beni zorunlu olarak bireysel emeklilik sistemine dahil ediyor? Bu çalışma yukarıda kısaca değinilen konuları anlamaya ve cevap aramaya çalışıyor.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

1. PATERNALİZM KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

1.1. Paternalizm Kavramı

1.1.1. Paternalizmin Tanımı

1.1.1.1. Geral Dworkin'in Tanımı

1.1.1.1.1. Katı-Yumuşak Paternalizm

1.1.1.1.2. Dar-Geniş Paternalizm

1.1.1.1.3. Güçlü-Zayıf Paternalizm

1.1.1.1.4. Saf-Saf Olmayan Pateralizm

1.1.1.1.5. Ahlaki Refah Yanlısı Paternalizm

1.1.1.2. Diğer Tanımlar

1.1.1.3. Paternalizmin Savunulması ve Karşı Çıkılması

1.1.2. Paternalizmin Temel Unsurları ile İlgili Tartışmalar

1.1.2.1. Özgürlüğe Özerkliğe Müdahale

1.1.2.2. Menfaati Arttırma

1.1.2.3. Rıza Problemi

1.1.2.4. Bilişsel Önyargı

1.1.3. Paternalizm Kavramının Doğması ve Gelişmesi

1.1.3.1. Paternalizmin Doğuşu ve Gelişimi

1.1.3.2. Modern Devlet, Modern Toplum ve Paternalizm

1.2. Paternalizm ve Pozitif Hukuk Uygulamaları

1.2.1. Teknik Hukukta Paternalizm

1.2.2. Hukuki Paternalizm Hukuki Ahlakçılık Ayrımı

1.2.3. Dürtme (Nudge) Kavramı Liberal Paternalizm

1.2.4. Uygulamadan örnekler

1.2.4.1. Sigara yasağına ilişkin düzenleme

1.2.4.2. Uyuşturucu madde kullanımının yasaklanması

1.2.4.3. Zorunlu Emniyet Kemeri

1.2.4.4. Bazı Ürünlerin Taksitle Satışının Yasaklanması

1.2.4.5. Cüce Fırlatma Oyunu

İKİNCİ BÖLÜM

2. PATERNALİZMİN ÇEŞİTLİ ALANLARDAKİ GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ

2.1. Endüstriyel Paternalizm

2.1.1. Şirket Kasabaları

2.1.1.1. Pullman Örneği

2.1.1.2. Çanakkale Örneği

2.1.1.3. Plantasyon Paternalizmi

2.1.2. Endüstride Güncel Paternalistik Uygulamalar

2.2. Sosyal Politikalarda Paternalizm ve Yeni Paternalizm

2.2.1. Paternalizmin Yeniden Ortaya Çıkışı

2.2.2. Sosyal Politikanın Tanımı

2.2.3. Dar Anlamda Sosyal Politika

2.2.4. Geniş Anlamda Sosyal Politika

2.2.5. Sosyal Politikalarda Paternalist Uygulamalar

2.2.5.1. Yeni Paternalizm

2.2.5.2. Bir Irkçılık Aracı Olarak Yeni Paternalizm, ABD Örneği

2.3. Sağlık Alanında Paternalizm

2.3.1. Kamu Sağlığına İlişkin Düzenlemeler

2.3.2. Medikal Paternalizm

2.4. Eğitim, Çocuk ve Paternalizm

2.4.1. Milli Eğitim ve Paternalizm

2.4.2. Eğitimde Paternalizmin Meşrulaştırılması

SONUÇ

YARARLANILAN KAYNAKLAR