Tarihöncesi İnsanları

Robert J. Braidwood (1907-2003), Chicago Üniversitesi Antropoloji Bölümü'nde Antropoloji ve aynı üniversitenin Doğu Bilimleri Enstitüsü'nde (Oriental Institute) Eski Dünya Prehistoryası profesörü olarak pek çok genç arkeolog yetiştirmiştir.

İlk uygarlıkların, Bereketli Hilal olarak tanımlanan, Doğu Akdeniz kıyılarından Mezopotamya'ya uzanan bölgede doğduğunu ileri süren görüşe karşı, Braidwood "çekirdek bölgeler" kuramını ortaya atmıştır. Kazılarında ilk kez arkeologların diğer uygulamalı bilim adamları ve doğa bilimcilerle birlikte çalışma ilkesini getirmiştir. 1947'de Irak Zağroslarında başlattığı Carmo projesi böylelikle bu ilkenin ilk kez kapsamlı uygulaması olarak 1950'den sonraki tüm arkeolojik çalışmalara örnek olmuştur.

1963'de İstanbul ve Chicago Üniversiteleri tarafından başlatılan Güneydoğu Anadolu Prehistorya Araştırmaları Karma Projesi çerçevesinde Diyarbakır/Ergani'nin yakınında saptanan Çayönü'nde 1964'te başlatılan kazılar, insanoğlunun avcılık ve toplayıcılıktan besin üreticiliğine nasıl geçtiğini, bu aşamanın yaşam üzerindeki etkilerini saptamak amacıyla, çeşitli ülke ve kuruluştan gelen değişik uzmanların birlikte çalıştığı bu alandaki en kapsamlı araştırmalardan birisi olmuştur.

Tarihöncesi alanında temel başvuru kaynaklarından biri olan Braidwood'un bu eserinin arkeolojik düşüncenin gelişmesinde önemli bir yeri vardır. Kitabın yazıldığı dönemden bu yana gerek Anadolu'da gerekse Yakın Doğu'nun diğer bölgelerinde birçok yeni kazı yapılmasına, yeni veriler, görüşler ve yorumlar ortaya çıkmasına karşın Braidwood'un Prehistoric Men adlı kitabı, tüm bu çalışmalar için itici güç olması ve bunların temelini oluşturması açısından halen önemini korumaktadır. Bu anlamda, bu kitaptan yararlanmadan insanlığın en önemli aşamalarından biri olan ilk tarımcı köy toplulukları dönemini anlamak pek olası değildir.

Arkeoloji ve Sanat Yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan Tarihöncesi İnsanları'nın ülkemizde bu konuya ilgi duyan okurlara ve bu alanda çalışanlara yararlı bir kaynak olmasını dileriz.