Türkiye-Orta Asya Edebi İlişkileri

Türkiye'nin tarihte Selçuklular ve özellikle Osmanlılar zamınında Orta Asya kültür çevreleri ile çok yönlü ilişkisi olmuştur. Anadolu'nun İslamlaşmasında önemli yeri bulunan kolonizatör dervişlerden başlayarak, bu ilişkilerin din, tasavvuf, ilim,kültür ve sanat alanlarında çok boyutlu olarak sürdüğü bilinmektedir. Özellikle Fatih Sultan Mehmed, Yavuz Sultan selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde Orta Asyalı birçok ilim ve sanat adamı Osmanlı ülkesine gelerek faaliyet göstermiştir.

Orta Asya ile Anadolu sahası arasındaki kültür ve edebiyat ilişkileri ayrıntılı olarak incelenmiş değildir. Bu konuda yapılan az sayıdaki çalışma, Ahmed-i Yesevi ve Ali Şir Nevayi'nin Anadolu sahasına etkisi ile sınırlı kalmış gibidir. Oysa, yüzyıllar boyunca devam eden bu ilişkinin bilinenlerden daha büyük boyutta olması gerekir. Biz bu düşünceden hareketle, acaba Türkiye'den Orta Asya'ya giden, Orta Asya'dan Türkiye'ye gelen şairler olmuş mudur sorusuna cevap aradık. Şuara tezkireleri başta olmak üzere incelediğimiz diğer biyografik kaynaklarda, bazı Türkiyeli şairlerin İran, Özbekistan ve Afganistan bölgeleriyle ilişkilerinin olduğunu tesbit ettik. Diğer taraftan Orta Asya'dan gelerek Türkiye'de yaşayan 88 şair tesbit ettik. Araştırmalar sürdükçe bu sayının artacağı tahmin edilebilir.