W. Radloff’un Türk Lehçeleri Sözlüğü Denemesi Eserindeki Karaim (Karay) Türkçesi Söz Varlığı

Musevi Türk topluluğu Karayların kullandığı dil olan Karay Türkçesi, Kıpçakçanın Kuzeybatı veya Batı grubunda gösterilir. Tarihî Hazar Devletinde varlığını sürdüren Karaylar, Hazar Devletinin yıkılmasından sonra Kırım ve çevresinde toplanmış ve zamanla kendi dilleri yerine Kıpçakların dilini kullanmaya başlamışlardır. Böylece Kıpçak lehçesine dayalı bir Karay Türkçesi oluşmuştur.

Karayların başka bölgelere göç etmeleri ve inançlarıyla ilgili bazı sorunlar yüzünden nüfusları bugün için çok azalmıştır. Bu nedenle Karay Türkçesi neredeyse "ölü dil" olmak üzeredir.

Bu çalışmada Radloff'un Opıt Slovarya Tyurkskiḫ Nareçiy adlı sözlüğünde geçen Karaim Türkçesindeki sözcükler ele alınmıştır.

Sözlükte Karaim Türkçesine ait 2825 sözcük tespit edilmiştir. Radloff, eserinin ön sözünde Karayların dilini Kazan'da incelemeye başladığını belirtmiştir. Kırım ağzı üzerinde çalışmalarını sürdürürken Litvanya ve Volınya (Polonya ile Ukrayna arasında tarihî birbölge) Karaylarının dilini de incelediğini ifade etmiştir.

Radloff'un Sözlüğünde Karay Türkçesine ait sözcüklerin Kırım, Trakay, Haliç olmak üzere üç ağızda da söylenişi verilmiştir. Radloff, bazen bu sözcüklerin anlamını vermiş bazen de anlamını vermeden diğer ağızdaki şekline gönderme yapmıştır. Sözcüğün üç ağızdaki şeklini de vermesi oldukça önemlidir. Çünkü günümüzdeki Karayca sözlüklerin veya gramer kitaplarının çoğunda sadece Trakay ağzı esas alınmaktadır.