Yeniden İnşa veya İmar Sebebiyle Tahliye ve Kentsel Dönüşümde Kıracının Durumu

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m. 350'de, kiraya veren, kiralanın yeniden inşası veya imarı amacıyla esaslı onarımı, genişletilmesi veya değiştirilmesi gerekli ve bu işler sırasında kiralananın kullanımı imkansız ise kira sözleşmesini, kanunda belirtilen sürelerde açacağı dava ile sona erdirebilir. Bu çalışmada öncelikle yeniden inşa veya imar amacıyla kiracının tahliye edilmesi hükümleri incelenecektir. Ardından çalışmada incelenecek bir diğer konu ise, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un kiracılara yönelik düzenlemeleridir. Ülkemizde 1999 depremi ve ardından yaşanan 2011 Van depremi neticesinde birçok yapı yıkılmış ve büyük can kayıpları yaşanmıştır.

Ayrıca ülkemizin yakın bir zamanda çok şiddetli bir depremle karşı karşıya olabileceği tehlikesi de bilim adamlarınca ifade edilmektedir. Bütün bu durumlar, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un çıkarılma amacını gözler önüne sermektedir. Kanunda da belirtildiği üzere amacı, afet riski altındaki alanların fen ve sanat norm ve standartlarına uygun şekilde sağlıklı ve güvenli yaşam çevreleri teşkil etmek üzere iyileştirilmesini sağlamaktır. Bunun için afet risklerine özellikle de olası bir depreme karşı dayanıksız olduğu tespit edilen binaları yıkarak yerine fen, norm ve standartlarına uygun binalar inşa edilmesi ve olası bir depremde meydana gelebilecek can ve mal kaybının önlenmesi amaçlanmıştır. Görüldüğü üzere burada özellikle riskli yapıların yıkılması ve yerine depreme dayanıklı yeni binaların inşa edilmesi söz konusudur.

Kanun riskli yapının tespit edilmesi halinde belirtilen süreler içerisinde tahliye edilmesini ve yıkılmasını düzenlemiştir. Ancak riskli yapılardaki kiracının durumu ve tahliyesi bakımından herhangi bir düzenlemeye yer vermemiştir. Türk Borçlar Kanunu'nda yeniden inşa veya imar amacı kiracının tahliye nedenlerinden biri olarak sayılmıştır. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'da ise, afet risklerine karşı riskli olduğu tespit edilen yapıların yıkılmasını ve fen norm ve standartlarına uygun bir şekilde yeniden inşa edilmesini amaçlamıştır. Bu halde her iki düzenlemede de ortak olan konu yeniden inşadır. Çalışmada her iki Kanun bakımından yeniden inşa hallerinde kiracının nasıl tahliye edileceği hususu incelenecektir.