Zaman Aynasında Kadın

Tanzimat, yüzü Batı'ya dönük bir hayat tasavvuru noktasında önemli bir eşik iken, yansımaları günümüzde de hissedilen Doğu-Batı ikilemini beraberinde getirir. Ardından yaşanan süreçte siyasi ve toplumsal gelişmeler, romancıları sosyal meselelerden uzaklaştırırken diğer taraftan bakışların da tamamen Batı'ya çevrildiği görülür. Bunu izleyen Milli Mücadele dönemi ve asırların omuzlarında şaşaalı bir medeniyet ile hükümferma Osmanlı'nın hitam bulması, yeni filizlenen Cumhuriyet'in heyecanı, Türk romanının tematik seyrini belirleyen olaylardır. Bu bağlamda Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar yaşanan çok boyutlu değişimlerin tespitinde, kilit bir nokta olarak kadın kimliğinden bahsetmek zaruri görülmüştür.

Çalışmamız, 1872-1936 yılları arasında yayınlanan, kadın kimliğinin temsil kuvvetini nazara alarak seçtiğimiz eserler üzerine bina edilmiştir. Bilindiği gibi bu zaman aralığında, yakın dönem Türk tarihinin önemli dönüm noktaları mahfuzdur. Değişim ve dönüşüm, gündelik hayat pratiklerinden başlarken insanın ontolojik duruşuna uzanan bir seyre uzanır. Yüzünü artık Batı'ya çeviren bu duruş, yüzyıllardır beslendiği kaynaklarla olan rabıtasını zafiyete uğratmıştır. İncelememizde bireye ve topluma bakan temel konular üzerinden değişmekte olan bu hayat tasavvurunun kadın cephesi panoramik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Çalışmamızın edebiyat sosyolojisine uzanan ve kadın mercekli roman okumaları bağlamında bir bakış sunabileceği kanaatindeyiz.