Pragmacılık ve Sosyoloji

Kökenleri Nietzsche, Romantizm, William James, John Dewey, Schiller’e kadar giden Pragmacılık (yararcılık, faydacılık) anlık gerçeği derinleştirmek ya da yerine düşüncenin yaratılarından kurulu bir dünya koymak savında değildir. Pragmacılıkta egemen olan şey, gerçekçi ve uygulamacı bir anlayıştır. Pragmatist kişi bir “eylem insanı”dır ve bunun sonucu olarak da olan şeylere önem verir. Eylemini düşte iken yürütmez; hiçbir zaman Nietzsche gibi bir yalvaç ya da bir esinlenmiş kişi sesiyle seslenmez; ne korku ne de kaygı bilir. Onun için gerçek, “gerçeleştirilecek” bir şeydir. Durkheim’ın Sorbonne’da 1913 – 1914 öğretim yılında verdiği ders notlarından oluşan Pragmacılık ve Sosyoloji’de Pragmacılığın toplumbilimle derin ilişkisi irdeleniyor. Durkheim, bu dersleri konusunda şunları söylüyor: “Beni bu ders konusunu seçmeye yönelten nedenler nelerdir? Neden derse Pragmacılık ve Sosyoloji adını verdim? Birincisi, bugün gerçeğin kuramı üzerine eldeki hemen tek kuram olan Pragmacılığın güncelliğinden dolayı; ikincisi, Pragmacılıkta, toplumbilimle ortaklaşa olarak, bir yaşam ve eylem anlamı bulunmasından dolayı, her iki akım da aynı çağın çocuklarıdır.” Durkheim’ın Pragmacılık ve Sosyoloji adlı bu yapıtını Prof. Dr. Özer Ozankaya’nın duru Türkçesiyle sunuyoruz.