Şeyh Galib Divanı’nda Tipler ve Şahsiyetler

Çalışmada XVIII. yüzyıl klasik Türk şiirinin zirve şairlerinden olan Şeyh Gâlib Divanı’nda yer alan kişiler ve tipler tespit edilmeye çalışılmıştır. Şeyh Gâlib’in asıl adı Es’ad olup 1757 yılında İstanbul’da doğmuştur. Gâlib, Mevlevîlik ve şiir çevresi içinde doğmuş ve yetişmiştir. Gâlib’in yetişmesinde dönemin önemli kişiliklerinden Hoca Neş’et Efendi’nin önemli katkıları olmuştur. Gâlib Dede, 1791 yılında Galata Mevlevîhânesi’nin şeyhi olmuştur. Gâlib’in hem tarikat hem sanat yaşamının en parlak dönemi Galata Mevlevîhânesi’ndeki şeyhlik yıllarıdır. Şair, hayatın baharında henüz 42 yaşındayken 1799’da ansızın rahatsızlanarak vefat etmiştir. Devrin padişahı III. Selim ile iyi ilişkiler içerisinde bulunan şair, yazdığı birçok kasidede Sultan III. Selim’i övmüştür. Gâlib, XVIII. yüzyıl divan şiirinin son büyük şairi kabul edilmektedir. Yazdığı Hüsn ü Aşk adlı eseriyle büyük bir üne kavuşmuştur. Şairin diğer önemli eseri Divan’ı dır. Gâlib, aynı zamanda Sebk-i Hindî ekolünün XVIII. yüzyıldaki önemli temsilcilerindendir. Bu çalışmada Şeyh Galip Divanı’nda yer alan tipler ve kişilikler ile ilgili tespit edilen örnekler iki bölüm halinde incelenmiştir. Her bölümde tespit edilen tip ya da kişilik olarak verilen isim hakkında bilgi verilmiş ve bu tip ve kişiliklerin Divan’da geçtiği yer belirtilmiştir. Çalışmanın ilk bölümde tipler, ikinci bölümde ise kişilikler incelenmiştir. Tipler, Tahayyülî/Tasavvurî Tipler (Hikâye-Destan- Masal Kahramanları, Karakterler), Meslek Tipleri, Temsilî Tipler, Dinî-Tasavvufî Tipler ve Toplumsal Tipler olmak üzere beş ana grupta incelenmiştir. Kişilikler ise Dinî Kişilikler, Tarihî-Efsanevî (Destani- Mitolojik) Kişilikler, Edebî Kişilikler, Mutasavvıf Kişilikler ve Bilgin Kişilikler olmak üzere beş ana başlık altında ele alınmıştır.